Sowieccy partyzanci 1941-1944. Mity i rzeczywistość - Bogdan Musiał

SOWIECCY PARTYZANCI 1941-1944 Mity i rzeczywistość Bogdana Musiała to jedna z najnowszych książek wydanych przez Wydawnictwo ZYSK i S-ka. Przyznam, że nie doceniłam publikacji, ponieważ okładkowe 360 stron to nic, przy gabarytach trzymanej w dłoniach książki. Sądziłam, że publikację przeczytam w przeciągu dwóch, może trzech dni, że spędzę majówkę z II Wojną Światową i nawet okiem nie mrugnę podczas lektury. Nic bardziej mylnego. Gdybym chciała zagłębić się w opisywane zdarzenia, analizowała kolejne przypisy i adnotacje to obawiam się, że miesiąc na zebranie wszystkich informacji byłby niewystarczającą ilością czasu.

„Musiał przedstawia wewnętrzne mechanizmy działania sowieckich partyzantów w zupełnie nowym świetle”  - taki widnieje napis na okładce i zdradzę Wam, że muszę zgodzić się z jego autorem. Bogdan Musiał opisuje zdarzenia odwołując się do odnalezionych aktów, notek, dokumentacji, która przed kilkoma laty po raz pierwszy ujrzała światło dzienne. Wielokrotnie wspomina, że wszystkie zdarzenia związane z partyzantką na terenie ZSSR były latami okryte tabu, a wiele informacji zostało przekłamanych w okresie komunizmu.

SOWIECCY PARTYZANCI 1941-1944 Mity i rzeczywistość to lektura skupiona przede wszystkim na oddziałach partyzanckich na terenie Białorusi, będącej głównym skupiskiem aliantów. Partyzanci do swojej „małej wojny” angażowali nie tylko mężczyzn, ale i kobiety oraz dzieci. Historia zna przypadki kobiet, które celowo zarażano syfilisem, by przenieść zarazki na okupanta. Dzieciom z kolei wręczano truciznę, którą mieli zabić wroga, a chuć mężczyzn nie miała sobie równych. Musiał jednak nie skupia się jedynie na białoruskich czy żydowskich oddziałach partyzanckich, bowiem opowiada nam też brutalną politykę Niemców, którzy co i rusz stosowali bezwzględniejsze metody walki z aliantami. Historia nakazuje nieufnie podchodzić do zapisów zeznań oraz dokumentacji wroga, jednak autor podaje nam mnóstwo fragmentów raportów z konkretną datą zdarzeń, a także szczegółowe notatki z poszczególnych zajść. Tak na przykład czytamy o rozebraniu delikwenta do naga i wrzuceniu do mrowiska w celu uzyskania rzetelnych zeznań. Musiał jednak nie ukrywa, że partyzanci także nie grzeszyli subtelnością. Wielokrotnie wizerunek ich jest wybielany w literaturze, bowiem kreujemy Niemców i Rosjan na ogarniętych bezwzględnym terrorem wrogów, a prawdą jest, że grupy partyzanckie były równie okrutne wobec swoich bliskich. Każdy, kto choć raz zagłębił się w wojenne opowieści wie, że Polak Polakowi także był wilkiem, a wiec i losy partyzantów białoruskich nie mogły być inne. Gwałty, pijaństwo, kradzieże, rozboje… - to właśnie brutalna prawda o II Wojnie Światowej. To ta brutalna prawda, która powoli zostaje odkrywana przed światem i wielokrotnie hańbi wizerunek naszych „bohaterów”.

Autor książki zwraca uwagę na sposób przedstawienia poszczególnych zdarzeń. Mamy tu przecież wstęp dotyczący samych wojsk partyzanckich, powstałych organizacji, pobudek i ich struktur. Musiał dba o chronologię zdarzeń, aby potencjalny czytelnik mógł weryfikować posiadaną już wiedzę oraz selekcjonować właśnie zdobyte informacje. Autor nie skupia się jednak na suchych faktach. Czytając, śledzimy sukcesy, porażki, wady i zalety działalności sowieckich partyzantów. Nie pominięte zostają renowacje i rekonstrukcje poszczególnych grup ruchu oporu, próby przejęcia kontroli nad niezależnymi oddziałami, a nawet strategie walki ze stalinizmem. Mamy tu też liczne zapisy dotyczące życia prywatnego partyzantów, ich zachowania w życiu codziennym i szeroko opisany terror wobec ludności cywilnej mieszkającej na danym obszarze. Reasumując, autor pisze: „Taka kompozycja książki umożliwia pokazanie historii sowieckiego ruchu partyzanckiego na wszystkich poziomach, łącznie z aspektami wojskowymi i społeczno-historycznymi oraz konfliktami etnicznymi i politycznymi. Dużo miejsca poświęcam także stronie niemieckiej, zwłaszcza metodom zwalczania partyzantki oraz sukcesom i porażkom w tej walce. Jest to ważny element uzupełniający całość opracowania” .

Czy książkę polecam? Tak! Ale wyłącznie miłośnikom II Wojny Światowej. Lektura jest lekka, przyjemna, ale wymagająca zainteresowania tematem. Nie da się przebrnąć przez nią w przeciągu kilku godzin, autor nie szczędzi nam licznych przypisów, ani brutalnych faktów. Bardzo cieszy mnie, że wreszcie wydana została taka książka. Na przełomie ostatnich lat, o czym wspomina także Musiał, zostało opublikowanych niewiele książek związanych z komunistyczną sferą II WŚ. Władze zatajały wiele faktów, a dopiero drążenie po nitce do kłębka, pozwoliło odkryć nowe ciekawostki historyczne, a także obalić stos mitów, którymi karmiono nas przez lata. To prace dyplomowe, niewielkie publikacje i ludzka ciekawość zapoczątkowały osiągnięcie poziomu wiedzy, do jakiej dostęp mamy dzisiaj. Wiem, że książka ta nie przypadnie do gustu wielu czytelnikom, ja jednak mam nadzieję, że będę miała choć przez chwilę w ręku publikacje uwzględnione w przypisach.

Gorąco polecam!

Za egzemplarz dziękuję Wydawnictwu ZYSK i S-ka: